سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش خبرنگار مرکز اطلاع رسانی سازمان منابع طبیعی- وحید جعفریان روز چهارشنبه در نشست با تعدادی از مدیران سال های دور دفتر تثبیت شن های روان گفت: این مدیران در سالیان گذشته دشوار ترین کارها را در عرصه های بیابانی انجام داده ا ند که سرمنشاء ادامه حیات بوده است.
او گفت: در گمبوعه اهواز، مردم محلی از اقدامات و جنگل کاری ها در بخش مقابله با بیابان زایی یاد می کنند و این اقدامات انجام شده در نیم قرن گذشته تماماً گواهی می دهد که ما مدیون زحمات گذشتگان در بخش بیابان هستیم.
جعفریان همچنین گفت: این پیشکسوتان که رهنمودهایشان نقشه راه بیابان محسوب می شود اکنون در کتابی تحت عنوان تاریخ شفاهی گردآوری و در خردادماه امسال همزمان با روزجهانی مقابله با بیابان زایی رونمایی می شود.
**جنگ با بیابان، جنگ با اهریمن است
در این نشست مهندس سید مهدی مهدوی دانش آموخته دهه 40 در رشته نفت و گاز که در مقاطعی در اواخر دهه 50 به عنوان مدیر مالچ های نفتی و همچنین دفتر تثبیت شن سازمان جنگل ها و مراتع خدمت می کرد گفت: کار های بزرگی از سنوات قبل تا کنون در حوزه بیابان انجام شده و جنگ با بیابان جنگ با اهریمن است.
وی گفت: من با مرحوم منصور موید که نخستین مسئولم بود طرح تثبیت شن های روان با استفاده از مالچ های نفتی را متولد کردیم و و شما  اکنون دارید آن را پرورش می دهید.
مهدوی افزود: در سال 42 به ما گفتند استفاده از مالچ های نفتی در تثبیت شن های روان را مطالعه کنید و دو سال با سازمان های مختلف مطالعه کردیم و بعد به الباجی اهواز رفتیم . در انجا بشکل شطرنجی در مقیاس های کوچک چند نهال کاشته بودند و ما مطالعه را شروع کردیم که چگونه می توانیم از مالچ های نفتی استفاده کنیم . فرمول مالچی را که می خواستیم به پالایشگاه دادیم . سپس در بویین زهرا در یک مقیاس 70 هکتاری کار را شروع کردیم و طرح چون با موفقیت روبرو بود آقای گلسرخی وزیر وقت گفت انجام این کار مربوط به جنگلبانی است و به شرکت نفت چه مربوط است.

** پشت میز نشستن و از بیابان حرف زدن مفهوم ندارد
این دانش آموخته ده چهل مالچ های نفتی ادامه داد: موفقیت آمیز بودن کار ما در عرصه بخاطر این بود که ما کار را ضربتی شروع می کردیم. زیرا با وجود چند روز باران نباید فرصت را از دست می دادیم. ما با ابوظبی قرارداد بستیم. از ما کمک می خواستند که تپه های ماسه ای آنجا را مهار کنیم. ما در آنجا شبانه روز با شن ها جنگیدیم و صبح تا شب در عرصه بودیم . پشت میز نشستن و صحبت از بیابان کردن معنا و مفهوم ندارد. این کار نه مهندسی می خواهد و نه دکتری . تنها به دوسال  آموزش نیاز دارد که  کارشناس آموزش ببیند  و وارد عرصه شود.
این مبتکر مالچ های نفتی در پاسخ به این سوال نگارنده که انتقادات زیادی پس از پاشش مالچ های نفتی از منابع طبیعی می شود و نظرتان در این باره چیست، خاطر نشان کرد: توفان شن که توسط باد حرکت می کند و خانه و کاشانه مردم و زمین های کشاورزی و تاسیسات را می پوشاند باید با چه چیزی جزء مالچ تثبیت می شد؟!.  «من  از شما  و منتقدان می پرسم مالچ چرا مضر است؟ » از مالچ مشتقات زیادی بدست می آید اگر بر اثر آزمایشات و طبق مشخصات درست شود ضرری نخواهد داشت .
او افزود: کارشناسان خبره و با دانشی در پالایشگاه ها  حضوردارند که مواد ضرر آفرین را جدا می کنند و می شود استفاده کرد. البته مالچ ها انواع مختلف دارد. ما در آن عصر مالچ را با کمک بخش تحقیقات بدست می آوردیم و استفاده می کردیم و هیچ ضرر و زیانی برای عرصه و جانوران وجود نداشت .
مهدوی همچنین گفت: در گمبوعه و در الباجی خوزستان  ما نتایج مالچ را به خوبی دیدیم که چگونه در خاک چسبندگی ایجاد کرد و رطوبت بوجود آورد و تاغ جوانه زد و سر از ماسه در آورد.
او عمر مالچ را در عرصه حدود دوسال نامبرد و گفت: اگر این مدت بخواهد بیشتر شود باید مالچ از غلظت بیشری برخوردار باشد.
مهدوی گفت: اینکه می گویند با پاشش مالچ جانوران از دست می روند صحت ندارد. زیرا که مالچ سم نیست.

** یک مدیر سال های دور دفتر بیابان زدایی: برای استقرار گونه ها از مالچ کمک می گرفتیم
  محمد جاریانی مدیر کل دو دهه قبل دفتر امور بیابان در این نشست گفت: ما برای استقرار گونه های بیابانی ناچار بودیم که از مالچ استفاده کنیم و آن زمان مشکلات الان را نداشتیم. توفان شن های روان در جاسک هرمزگان عرصه را بر زندگی مردم تنگ کرده بود و اکیپ اجرایی در هرمزگان وجود نداشت و از اصفهان کمک می گرفتیم . در نیاتک زابل و در صمد آباد سرخس هجوم ماسه های روان مشکل آفرین شده بود . آنجا طرح تهیه شد و مالچ پاشی صورت گرفت . یا حتی در ریگ بلند کاشان و در دشت سگزی در اصفهان مشکلات برای کشاورزی و روستاییان طاقت فرسا شده بود و ما چاره ای جز این نداشتیم که اورژانسی عمل کنیم و جلوی هجوم شن های روان را بگیریم.

** دشمن اول  کار ما  خود ما هستیم
مهندس غلامرضا آهنین یکی دیگر از پیشکسوتان و مجریان مالچ های نفتی که در اوایل دهه 60  از سوی سازمان جنگل ها  ماموریت داشت در خوزستان  کار تثبیت شن را انجام دهد، در این نشست گفت: به گذشته ها که نگاه می کنم می بینم که دشمن اول  کار ما  خود ما هستیم. آن زمان هم یکسری افراد وجود داشتند برای اینکه کار نکنند، اعتراض داشتند، انتقاد می کردند و بیشتر شان همکاران منابع طبیعی بودند. خیلی ها  اما و اگر می آوردند و از پیشرفت کار جلوگیری می کردند. این درحالی بود که با مدیریت مهندس مهدوی و تلاش کارشناسان ساعی و پرتلاش همچون محمد رضا گنجی توانستیم  تپه‌های شن های روان دشت‌های بوئین‌زهرا و خوزستان را  با  همین مالچ های نفتی تثبیت نماییم.
آهنین سر انجام گفت: در زمینه تثبیت شن های روان دانش خوبی از گذشته در ایران وجود دارد و ما نباید عقب نشینی کنیم زیرا  باید از حیثیت کاری خودمان دفاع کرده و از اقداماتی که انجام می شود از طریق رسانه ها به گوش مردم برسانیم.
بر اساس این گزارش، در این نشست فرهاد سرداری مدیر کل سابق دفتر بیابان زدایی در زمینه نحوه فعالیت درعرصه های بیابانی در دوران مسئولیت خود و همچنین بهره برداری از مالچ های نفتی در کانون های بحرانی سخنانی را ارائه کرد.
موسپید کرده های بیابان به همراه مدیرکل و کارشناسان دفتر امور بیابان سرانجام این نشست از موزه سازمان منابع طبیعی بازدید کردند.